Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçeklesevinçli bir düzen değildir. Ahbaplık, maşer içre insanların düpedüz ne davrandıklarını değil, ne davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak bâtınin vardır. Doğruluk kıymeti dolayısıyla, insanlar arası ilişkileri bir düzene atmak, maşeri hayatın gerçekleşmesini elde etmek icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin karşısına onaylama edilmesi ve uyulması gereken, katiyen doğruca kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle maşer içre insanların tutum ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her hengâm mümkündür. “İşte hukuk, insan davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir düzenek, bir bütündür.” İnsan-insan, insan-natür ilişkilerinin insanlığın eş çıkarı ve huzuru bâtınin evrensel ilkelerle güvence altına kızılınmasıdır. Ahbaplık, beşeriyet seviyesi bâtınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birbunca düşünüm ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, maşer sözleşmesi, natür ve insanlar olarak tamlayan gözlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun eş iyiliğini elde etmek maksadıyla konulmuş olan ve hep gücüyle desteklenen kaide, hak ve kanunların hepsidür. Elan münteşir bir teşhismıyla hukuk, adalete yönelmiş maşeri evetşamma düzenidir. Ahbaplık Sözcük Valörı Ahbaplık kelimesi Arabi “hak” kökünden hasılat ve hak kelimesinin çoğkebir olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “hak” kelimesinin çoğkebir “ah’kak”tır. Türk Tat alma organı Kurumu’na gereğince hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım ancakü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” mealı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk mealında da kullanılır. Teknik Valörı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği bâtınin hala doyurucu bir teşhism konstrüksiyonlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok onaylama edilen teşhismı ise: “Muayyen bir zamanda belirli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) destelanmış kurallar hepsidür.” Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi içre temel olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri laf kayran kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile mevki veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna yanıt Temel Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun mirlıca madun dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik mevki aracılığıyla güvenceye kızılınmış ve cebri yapmış oldurımlara ehil olmasıdır. Ahbaplık kuralları insan davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun kadir hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde benzer nitelikteki mecmu durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık kayranında yapmış oldurım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek bâtınin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı ammaçlayan yapmış oldurımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları karışmak bâtınin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapis ve nakit cezaları; temel hukukunda siyasetten men, kısım metres; vergi hukukunda vergi ve kaçakçılık cezaları kadar ayrı ayrı hukuk dallarında ayrı ayrı yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; dimaği bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik değil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya politik gözleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan hukuk, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşeri bir evetşamma düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşeri hayatı düzenleyip insanların barış ve asayiş içre bir arada evetşamalarını esenlamaktır. 2. Teamül Yarar (Içtimai İhtiyaçların Hakkındalanması) Hukukun kılgı amacını, maşeri gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer içre canlı insanların, birbirleri ile kurmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanoğlunun konstrüksiyonsından kaynaklanan ihtiyaçlarını karşılamaya çkızılışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek hukuk düzeni hayatın temel gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun doğal konstrüksiyonsına ve bundan gelecek mevrut gereksinimlerine munis yürütmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, iktisadi gerçeklere de vabestedır; iktisadi ihtiyaçlara uymalı ve onları karşılamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile belirli bir aranjman altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir denklik düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak temel kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısa teşhismıyla adalet, “bir denklik düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yürütmek üzere iki ayrı ayrı anlamda kullanılır. Doğruluk gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet mealında şahsi bir özelliği deyimler. Kişi her hengâm haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni sundurmak yolunda temelli ve değişçilikmez bir çaba gösterir. İşte bu tutum ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet nosyonı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği ilinti biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk kayranında hukuki kadir olarak sav konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Cemiyet bâtınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini bâtınaziz kurallar mecmuü olarak hukuk, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve değerlendirmek durumunda bulunmuş olduğuna gereğince, adaletin sonunda, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü adalet nosyonı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir kadir niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini bâtınerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; lüzum mevcut düzeni gözlemek, gerekse onu değişçiliktirmeyi meşrulaştırmak bâtınin her hengâm adalete mirvurulur. Nesnel ve kanun üstü adalet hukukta karşımıza oturmuş hukuk düzenlerinin birincil örneği, olması gereken hukuk mealında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, mevcut hukuk düzenlerinin namına munis olup olmadığı açısından bir kadir ve yorum ölçüsü evet. Tekrar bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve olumsuz karşılıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon denge içre olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Olağan olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri evetşamma uyacak, hem de bu maşeri hayatın barış içre sürebilmesi bâtınin bir düzen görünümünü esenlamaya çkızılışacaktır.
